Je identiteit, wat ís dat eigenlijk?

‘Door de ziekte van Parkinson verlies je langzaam (een stuk van) je identiteit.’ Met die nogal angstaanjagende boodschap voert de Hersenstichting de komende weken campagne om aandacht te vragen voor de hersenaandoening, en – belangrijker nog – om geld in te zamelen voor onderzoek.

Een nobel streven; onderzoek is hard nodig naar deze vreemde ziekte, die volgens deskundigen de komende decennia wel eens pandemie-achtige vormen zou kunnen gaan aannemen. Om mensen wakker te schudden kun je niet aankomen met een genuanceerd verhaal, dat begrijp ik heel goed. En laten we eerlijk zijn, het is ook gewoon een @#$%&-ziekte, daar valt niets op af te dingen. Ik heb nota bene zelf meegewerkt aan de campagne: met een beetje geluk is mijn schrijvende linkerhand de komende weken af en toe op televisie te zien. De verandering in je handschrift (een onderdeel van je identiteit, aldus de Hersenstichting) als gevolg van de ziekte wordt op deze manier geïllustreerd.  

Maar tegelijkertijd heb ik wat moeite met deze sombere boodschap. Daar zal ongetwijfeld enige struisvogelpolitiek bij zitten; soms wil ik gewoon niet precies weten wat de aandoening allemaal teweeg kan brengen. Mijn vraagtekens gaan echter verder dan alleen een slimme ontkenningsstrategie. Want je identiteit, wat ís dat eigenlijk? Is dat hoe je jezelf ziet? Hoe je zou wíllen zijn? Hoe je denkt dat anderen je zien? Of hoe je hóópt dat anderen je zien? Is je identiteit dat waar je goed in bent? Je baan? Je hobby’s? Je uiterlijk?

Los van de vraag welke ingrediënten een rol spelen, is een identiteit naar mijn idee geen statisch gegeven. Een identiteit vormt zich volgens mij onder invloed van alles wat je meemaakt. Je leeftijd, de mensen die je ontmoet, de reizen die je maakt, de hoogtepunten die je beleeft en de tegenslagen die je te boven komt; allemaal hebben ze invloed op wie je op een bepaald moment bent en hoe je op dat moment in het leven staat. Een identiteit verandert dus constant, ook door de ziekte van Parkinson. Maar verdwijnen?

‘Hij is helemaal zichzelf niet,’ zeggen we als iemand iets doet wat we niet hadden verwacht. Maar is dat wel zo? Misschien is diegene juist eindelijk zichzelf, en klopt alleen het beeld dat wij ervan hadden niet (meer). Sterker nog: hoe zou je ooit níet jezelf kunnen zijn? Wie zou je dan zijn? Misschien is het wel vooral de buitenwereld die vindt dat parkinson je identiteit afneemt; je voldoet immers niet langer aan veel maatschappelijke normen. Maar kun je die normen enigszins loslaten, dan is er ineens ruimte. Ruimte om toch, of juist, jezelf te zijn.

Het beste handvat daarbij? Je gelooft het niet: yoga. Op je yogamatje kun je niet anders dan jezelf zijn. Met bibberbeen, met stijve arm, met warrige gedachten. Al ademend ontdek je dat ‘jezelf zijn' alles is wat je kunt doen. Dat een baan, hobby’s en uiterlijk daar uiteindelijk weinig mee te maken hebben. Dat er ergens diep van binnen een stukje zit, waar ziekte en verval geen vat op hebben. Misschien zou de Hersenstichting daar eens onderzoek naar kunnen doen.