Waarom je van stress ziek kunt worden

7 september 2017 - Nicole van Zurk

Wat gebeurt er als je chronische stress voelt, of stress voor een langere periode? Dan kan het schadelijk zijn en kun je zelfs ziek worden. Hoe komt dat?

Stress en je lichaam

Stress is de lichamelijke reactie op kwetsbare situaties (soms echt, soms alleen waargenomen). Stress kan goed zijn, als je ‘gewone’ stress of angst voelt voor een korte tijd, zoals voor een examen of een sollicitatiegesprek. Door dit gevoel van stress ben je meer gefocussed. Het kan je een extra energie-boost geven, wat je prestatie verhoogt. Maar wat gebeurt er als je chronische stress voelt, of stress voor een langere periode? Dan kan het schadelijk zijn en kun je zelfs ziek worden. Hoe komt dat?

Reactie op stress: vluchten of vechten

Nou, dat komt omdat je lichaam geweldig is! Eén van de trucs die jouw lichaam kan toepassen, is dat als je je gestressed voelt, je lichaam een chemische reactie afgeeft om te overleven. Wanneer je bijvoorbeeld door een leeuw wordt aangevallen, en je gevaar voelt, dan is er in je lichaam een chemische reactie die er voor zorgt dat je een actie kan ondernemen waardoor je in staat bent om een ongeluk te voorkomen. Deze reactie heet ‘vluchten of vechten’, of ook wel de ‘stress response’. Gedurende deze stress gaat namelijk je hartfrequentie omhoog, versnelt je ademhaling, je spieren worden aangespannen en je bloeddruk gaat omhoog. Nou is aanvallen door een leeuw misschien niet iets wat je zelf denkt mee te maken, maar het is maar een voorbeeld. Je kunt ook denken aan ‘aangevallen’ worden door een wapen of een auto die heel snel jouw kant uitkomt. Maar, laten we ons even inbeelden dat je aangevallen wordt door een leeuw...

Goed omgaan met een stressvolle situatie

Weet je eigenlijk dat jouw lichaam door je hersenen bestuurd wordt? Je hersenen nemen in heel korte tijd namelijk het besluit op welk gedeelte van je lichaam de focuss moet worden gelegd. Moet je bijvoorbeeld voor deze leeuw rennen? Dan sturen je hersenen extra bloed naar je benen zodat je opeens super hard kan rennen, veel sneller dan je dat normaal kan. Dit doen jouw hersenen allemaal heel erg snel. Dit kost veel energie, daarom hebben de hersenen geen kracht meer over om aan andere systemen te geven, die op dat moment minder relevant lijken. Je hebt namelijk al jouw lichaamskracht nodig om weg te sprinten van deze leeuw. Hierdoor zorgen de hersenen er voor dat het immuunsysteem en de spijsvertering even worden stilgelegd, want die zijn niet nodig op dit moment.

Stress symptomen: immuunsysteem en spijsvertering schakelen uit

De hersenen denken namelijk: ‘waarom zouden we energie moeten stoppen in het verteren van voedsel of in het vechten tegen ziekten als we zo snel mogelijk weg moeten komen van een leeuw?’ Om voor korte tijd niet gericht te zijn op de spijsvertering of het immuunsysteem omdat je moet vluchten, is geen probleem voor je lichaam. Maar wat als je chronische stress hebt? Stel je eens voor dat je de hele tijd door blijft denken zonder rust te nemen, je brein dus overuren maakt of als jouw werk je gestressed maakt? Dan heb je mentale stress. Als dat zo is, dan brengen de hersenen alle energie en bloed naar jouw brein als overlevingsmechanisme en dan schakelelen het immuunsysteem en het spijsverteringsstelsel uit voor langere perioden. Hierdoor kan je buikpijn voelen, kunnen maagproblemem ontstaan, lever problemen, alvleesklier problemen etc. Na een stressvolle tijd kun je dus makkelijk ziek worden. Omdat je voedsel niet goed verteert, krijgen je inwendige organen niet de voedingsstoffen, vitaminen en zuurstof die ze normaal gesproken zouden moeten krijgen.

Wat moet je doen als je gestressed bent?

Eén van de snelste manieren om stress te verminderen, is het ondergaan van een massage. Lichaamsbeweging kan ook, maar vaak hebben mensen met veel stress weinig fut om te bewegen omdat ze zich moe voelen. Stress zorgt vaak voor slecht slapen, zo ook darm-, maagproblemen etc. Bij massage, evenals bij lichaamsbeweging, vermindert het niveau van cortisol in je bloedstroom sneller. Cortisol is een hormoon dat in je bloed toeneemt als je gestressed bent. Dit is een goed hormoon om gedurende een korte tijd te hebben, als je extra alert moet zijn of tijdens een ‘vechten of vluchten’ situatie. Maar als je voor langere tijd veel cortisol in je lichaam hebt, is dit contra-productief omdat je dan alleen maar gericht bent op de hele tijd alert zijn. Tijdens stress en toenemende corticol vormt het lichaam geen andere hormonen die je nodig hebt om je ontspannen of gelukkig te voelen. Deze andere hormonen, ook wel de gelukkige hormonen genoemd, zoals endorfines, serotonine, dopamine, exotoxine, vasopressine etc. worden vrijwel direct verhoogd door massage.