De Mystieke Upanishads – het mysterie van het Zelf

De Upanishads zijn esoterische en filosofische verhandelingen die doorgaans het laatste deel van de Veda’s vormen. De Veda’s zijn Indiase religieuze en filosofische geschriften. De Upanishads zijn het kennisgedeelte, of Jnana-Kanda, van de Veda's. Ze worden gezien als fundamentele waarheden. De tijdloze leer van de Upanishads is terug te vinden in alle mystieke stromingen in de wereld.

Wat zijn de Upanishads?

Het woord Upanishad betekent letterlijk: ‘neerzitten bij’ en duidt op het zitten van de leerling aan de voeten van de leraar voor onderricht.  

De Upanishads behoren tot de ‘Shruti’ geschriften. Ze worden ook wel ‘de adem van Brahma’ genoemd en zijn ontstaan door directe inspiratie van het Absolute Brahman. De Rishi’s (wijzen) beoefenden yogische methodieken zoals zelfonderzoek en meditatie op het zuivere, innerlijke Zelf en bereikten Zelfrealisatie. Daardoor waren ze geestelijk zover ontwikkeld dat ze de woorden van Brahman intuïtief en direct waarnamen. We kennen dit ook van Boeddha die aangaf ‘aldus heb ik gehoord’ – Evam me sutam – hoe mooi is dit!

Eerst werden deze teksten mondeling overgedragen aan leerlingen. En pas later opgeschreven in de periode van 3000-500 v.Chr. De Upanishads beschrijven de verborgen, geheime esoterische leer. Ogenschijnlijk geheim, want iedereen kan deze diepe waarheden in zichzelf vinden!

Het mysterie van het Zelf

De Upanishads verhandelen over het groot mysterie dat alles wat bestaat doordringt. Het Absolute dat zich heeft gemanifesteerd in planten, dieren, mensen en het gehele universum. Iedere Upanishad behandeld de kernwaarheden over het aldoordringend Ene-Zijn dat transcendent en immanent in alles aanwezig is op een andere manier. In verhalen, hymnen en dialogen. Dat Ene wordt genoemd: het Absolute, Brahman, Werkelijkheid, Liefde, Kracht. Maar om Dat uit te drukken dat met het verstand niet gekend kan worden en met het intellect niet begrepen schieten woorden tekort volgens de Upanishads. Het Absoluut Bewustzijn blijft een mysterie voor degenen die het niet kennen. Maar voor de yogi die de steile weg naar Zelfrealisatie op wil gaan en het mysterie in zichzelf wil kennen bieden de Upanishads alle kennis en handvatten om dit ook te bereiken!

Wat is het pad en de weg die de Upanishads bieden?

Shankaracharya was een bekend filosoof en yogi die rond 800 n.Chr. de non-dualistische stroming Advaita Vedanta liet herleven. Zijn commentaren op tien essentiële Upanishads uit 108, zijn het meest bekend en vormen een complete weg naar Zelfrealisatie. Het zijn de Isha, Kena, Katha, Prashna, Mundaka, Mandukya, Taittiriya, Aitareya, Chandogya en Brihadaranyaka en later een commentaar op een elfde Upanishad, de Shvetashvatara. De weg van de Upanishads voert langs uiteenzettingen van wat Brahman, het Absolute is tot begrip van dat Tijd en Ruimte niet werkelijk bestaan, hoe je de Vreugde van het Absolute in jezelf kan ontdekken die in de yogatradities ‘Ananda’ wordt genoemd en hoe kennis (jnana-yoga) je bewustzijn wakker maakt en je de diepe waarheden in jezelf laat ontwaken die daar altijd al waren! Want deze kennis is niet alleen mentaal maar opent het intuïtieve kanaal in jezelf dat je de mogelijkheid geeft de essentie direct waar te nemen. Dat is de ware betekenis van studie van de geschriften. Maar ook de bekende yogische leringen rond ethiek, onderscheidingsvermogen van wat Waarheid is en wat niet, en opperste onthechting vormen de methodieken van de Upanishads.

De belangrijkste drijfveer van de yogi om dit pad op te gaan en te volbrengen is het innerlijk verlangen naar het Absolute. Een ondoorgrondelijke drijfveer die voor degene die het voelt vaak niet onder woorden te brengen is, maar wel ervaren wordt. Een gevoel dat sterker wordt naarmate het pad vordert en leidt tot een mystieke ervaring die de yogi boven zichzelf uit laat stijgen!

Meditatie op het Absolute

Meer dan eens vertellen de Upanishads ons dat meditatie op het Absolute in onszelf ons dichter bij de Enige Werkelijkheid brengt. In de Upanishads worden een aantal ‘grote uitspraken’ gedaan, Mahavakyas. Een van deze Mahavakyas staat in de Isha Upanishad: ‘So Ham’, dat ‘Hij ben ik’ of ‘ik ben Hem’ betekent. De meeste yogi’s onder ons kennen deze mantra wel! Het is een heilige zin die door mantra japa, het gesproken of innerlijk herhalen van een mantra, trillingen in ons innerlijk wekt en latente krachten en vermogens naar buiten brengt. Maar… ‘you have to love the mantra!’ Het geheim van meditatie op het Absolute door japa mantra zit erin dat je een mantra kiest die je gevoel voor het Absolute in jezelf, het sacrale in jezelf, aanraakt en wakker maakt. Want niet alleen geluid, maar ook de aantrekkende kracht van de ziel en het Absolute naar elkaar is de sleutel. Die bereik je door intense devotie of liefde voor Brahman, voor ‘DAT’ wat het verstand niet kan kennen.

Iedere yogi die de wijsbegeerte achter yoga wil leren kennen zal veel bronkennis in deze prachtige geschriften vinden!