PREVIEW: Yogafilosofie tijdens de yogales

Vaag en zweverig of wetenschappelijk? En waar komt het vandaan.

Een van de meest verkeerd geïnterpreteerde termen in de yogawereld is yogafilosofie. De vormen en technieken die we al eeuwenlang yoga noemen (het beoefenen van asana, pranayama, bandha, meditatie, etc.), hebben een gestalte en naam gekregen om een breed spectrum aan filosofieën en opvattingen binnen de verschillende stromingen te duiden. Er is daardoor inmiddels door de eeuwen heen een warboel aan meningen, voortschrijdende inzichten en vernieuwingen ontstaan. Dit gaat tot op de dag van vandaag nog door, want yoga is springlevend en wordt ook nu nog steeds meer gecombineerd met verschillende filosofieën en stromingen. Dat is op zich een prachtige ontwikkeling. Maar los van de fysieke beoefening van asana’s: Waar heb jij – of heeft jouw docent – het in de les dan over, waar komen die thema’s en inzichten in jouw yogales vandaan? Gaat het diep? Of is het onzin? 

Door Marciel Witteman

Van Patanjali tot God 
De sutra’s van Patanjali, de Bhagavad Gita, de hindoeïstische Upanishads, bakermat voor het non-dualisme, de boeddhistische dharma met metta (liefdevolle aandacht), maar ook moderne literaire of zelfs dichterlijke inzichten uit een heel andere hoek, komen als thema’s voorbij in onze hedendaagse yogales. Soms gaat om het realiseren dat lichaam en geest twee verschillende dingen zijn (dualisme), of juist dat ze één zijn (non-dualisme), of de theorie, het geloof, dat het pure bewustzijn juist verbonden is met een groter ‘goddelijk geheel’ (theïsme).

Geschiedenislesje 
Ook de meeste moderne yogadocenten putten uit Patanjali’s filosofische sutra’s van rond de vierde eeuw. Hopelijk heb jij zelf als docent – of heeft jouw docent – helder zicht op de lange geschiedenis [red: zie ook de schema’s bij dit artikel] die ten grondslag ligt aan Patanjali’s sutra’s. Zij zijn geworteld in de dualistische filosofie van samkhya, met een liberaal boeddhistisch sausje, en zijn dus totaal verschillend van de strikt nondualistische advaita vedantatraditie, die een paar honderd jaar later ontstond en waaruit weer nieuwe theïstische tantratradities ontstonden. Later werden deze tradities gemixt met het tantrisch boeddhisme en uiteindelijk samengevoegd met de ideeën uit de sutra’s van Patanjali. Dit leidde halverwege de vorige eeuw uiteindelijk tot de opkomst van de hathayoga, zoals wij die nu kennen. 

Dit nummer niet missen? Neem voor maandag 16:00 uur een abonnement en ontvang dit nummer thuis. Het nummer verschijnt eind januari.