Wat is de rol van de dosha's?

In de schilderachtige setting van het Engelse Herefordshire, volg ik Dr. Deepthi de trap op naar haar bescheiden kantoortje, op de zolder van Ruxton Farm. Ik ben benieuwd naar wat ze me kan vertellen over mijn gezondheid. Welke Ayurvedische wijsheid zal ze voor me in petto hebben deze aankomende tien dagen? De Panchakarma waarvoor ik ben gekomen zal geheel in het teken staan van het ontgiften en het beter begrijpen van mijn lichaam. Want dat is het basisprincipe van Ayurveda: voorkomen is beter dan genezen. 

Op zoek naar natuurlijke balans

Om erachter te komen waar mijn gezondheidsproblemen vandaan komen, wordt mijn levensstijl uitgebreid onder de loep genomen. Van mijn ochtendroutine, eetpatroon en slaapcyclus, tot mijn fitness, stofwisseling, mentale status en ontlasting. Na een hevig vragenvuur voelt de Sri Lankaanse dokter van de Plantation Villa nog even aan mijn pols. Diep geconcentreerd komt ze tot een conclusie. “Overduidelijk Pitta, maar je Vata is ook behoorlijk sterk.”

Wat dat precies inhoudt, legt ze me tijdens het doktersconsult kort uit. ‘‘Volgens de eeuwenoude Ayurveda is alles in het universum opgebouwd uit vijf elementen: Aarde, Water, Vuur, Lucht en Ruimte. Deze elementen komen in ons lichaam samen in drie vitale energieën: Vata, Pitta en Kapha — ook wel de dosha’s genoemd. Iedereen wordt geboren met een unieke combinatie van deze drie dosha’s, je prakruti. Dat is je blauwdruk, jouw natuurlijke balans, gevormd bij je geboorte.’’

In mijn geval betekent dat dus: een vurige pitta-basiskarakter, met een flinke scheut luchtige vata erbij.

De rol van de dosha’s

De dosha’s regelen alles, zo krijg ik diezelfde middag te horen in een uitgebreide lezing van de Ayurvedische dokters. Van je spijsvertering tot je emoties, van je energieniveau tot je weerstand. Zolang ze in balans zijn, voel je je gezond en in harmonie. Maar als één of meer dosha’s uit balans raken—door stress, verkeerd eten, onderdrukte emoties of te weinig slaap—dan kan dat zich op allerlei manieren uiten: lichamelijk, mentaal of emotioneel.

Een kort overzicht:

• Vata (Lucht + Ruimte) staat voor beweging en verandering. Het regelt onder andere je zenuwstelsel, creativiteit en flexibiliteit. Uit balans? Denk aan slapeloosheid, angst of een opgejaagd gevoel.
• Pitta (Vuur + Water) staat voor transformatie: het vuur van je spijsvertering, je denkvermogen, en je temperament. Uit balans? Dan kun je snel geïrriteerd raken, last krijgen van ontstekingen of brandend maagzuur.
• Kapha (Water + Aarde) staat voor stabiliteit, structuur en verbondenheid. Wanneer dit dosha in balans is, brengt het rust, geduld en innerlijke veerkracht. Een teveel aan kapha daarentegen kan zorgen voor traagheid, zwaarte en het vasthouden aan emoties.

Hoewel we alle drie de dosha’s in ons dragen, is er meestal eentje dominant, eentje ondersteunend en eentje subtiel aanwezig. De kunst van Ayurveda is om te begrijpen wie je van nature bent, wat je uit balans brengt, en hoe je weer kunt terugkeren naar je eigen evenwicht.

Voor het komende nummer van ons magazine doken we zelf in de wereld van Panchakarma. Dit was slechts een gedeelte van het artikel. Het hele artikel lezen over onze persoonlijke ervaring met panchakarma? Neem dan een abonnement voor 29 mei en ontvang dit nummer 13 juni thuis op de mat.