Ben jij afhankelijk of onafhankelijk in je relaties? – Onafhankelijkheid is niet het einddoel

Vind jij het lastig om jezelf te redden, in je eentje? Of heb je juist moeite om op anderen te leunen, voor emotionele steun en praktische hulp? Stefanie Rondags legt uit waarom beide zaken belangrijk zijn binnen intieme relaties.

Toen ik nog erg afhankelijk was, dacht ik dat ik volledig onafhankelijk moest worden. Ik verlangde ernaar om me sterk te voelen en mezelf te kunnen redden. Ik zou niemand meer nodig hebben en verlost zijn van mijn angsten en behoeftigheid. Het leek me heerlijk.
Dat onafhankelijkheid belangrijk is, is waar. In onze menselijke ontwikkeling gaan we als het goed is van volledige afhankelijkheid in onze kindertijd naar volledige onafhankelijkheid, wanneer we op eigen benen leren staan. Maar daar stopt het leerproces niet. Als je eenmaal goed op de ander hebt leren vertrouwen en daarna goed voor jezelf hebt leren zorgen, kun je gaan samenwerken met anderen. Jezelf in vrijheid met anderen kunnen verbinden is fijn en maakt het leven veel mooier en gemakkelijker.
Veel mensen met hechtingsproblematiek blijven echter steken bij de overgang van afhankelijkheid naar onafhankelijkheid. Of ze blijven steken op het afhankelijke (mensen met een angstige hechting, met bijvoorbeeld verlatingsangst), ofwel op het onafhankelijke (mensen met een vermijdende hechting, met bijvoorbeeld bindingsangst). Beide kunnen een groot probleem vormen.

De weg naar onafhankelijkheid

Eerst bespreek ik de weg naar onafhankelijkheid, die in mijn visie uit twee delen bestaat: het praktische en emotionele functioneren.
Het praktische functioneren: we kunnen gezonde maaltijden voor onszelf bereiden, we weten hoe onze wasmachine werkt, we weten hoe we voldoende inkomsten kunnen genereren om al onze rekeningen te betalen en zorgen dat er een balans is in onze inkomsten en uitgaven en ga zo maar door. Er zijn veel mensen die hier weinig van terecht brengen, of het verstoppen door het hun partner of familie laten doen. Wees eerlijk: ben jij er een van?

Het andere deel van zelfstandig functioneren is emotionele onafhankelijkheid. Hoe goed ben je in staat om met je emoties om te gaan? Kun je jezelf geruststellen als je bang bent, jezelf troosten, relativeren wanneer je gedachten aan de haal gaan? Een ouder kan jou laten zien hoe je dat doet, door je op emotionele momenten kalmerend toe te spreken of te omhelzen. Je leert uiteindelijk hoe je dit bij jezelf kunt doen, maar veel mensen vinden dit nog lastig. Ze bellen vrienden bij elk wissewasje, of zijn emotioneel afhankelijk van hun geliefde, familie of hulpverleners.
Een opvoeding gericht op het aanleren van zelfstandigheid en daarna eerst een flinke tijd alleen wonen (en dan bedoel ik ook zonder enige hulp van anderen) helpen om je deze vaardigheden eigen te maken. Je kunt je voorstellen dat het mis kan gaan als je direct vanuit je ouderlijk huis een relatie instapt, zeker als je altijd gepamperd bent thuis (ikke!).

Het begint bij afhankelijkheid

Dan het scenario waarbij je in je onafhankelijkheid blijft steken, omdat je nooit hebt geleerd afhankelijk te zijn. Afhankelijkheid bestaat ook uit een praktisch deel en een emotioneel deel.
Als jij als kind al heel vroeg dingen alleen moest oplossen, nog voordat je deze dingen überhaupt aankon, dan heb jij geleerd dat je niet afhankelijk mag zijn. Misschien waren je ouders veel weg of waren ze erop gebrand jou vroeg zelfstandigheid bij te brengen. Je hebt in elk geval niet geleerd echt op een ander te vertrouwen, om te weten dat diegene er voor je zal zijn, wat er ook gebeurt. Als het erop aankomt sta je er alleen voor, of het nou om zelf afspraken maken gaat of om het bedwingen van je emoties.
Dit zorgt ervoor dat je dingen alleen doet, je gevoelens en wensen voor jezelf houdt, en niet om steun vraagt wanneer je die nodig hebt. Je vindt het waarschijnlijk lastig om dingen uit handen te geven en bent er misschien ook trots op dat je zo onafhankelijk bent. Maar binnen intieme relaties (dus ook vriendschappen), is dat niet zo handig. Je hebt weinig of geen écht hechte relaties. Dat voelt eenzaam. Ook voor anderen, die zo weinig verbinding met jou voelen.
Dit kan je ook leren. Sta jezelf toe om anderen nodig te hebben, om je gevoelens te accepteren en te uiten naar anderen. Na een tijdje merk je dat je het niet alleen doet wanneer dit je direct gevraagd wordt, maar ook uit jezelf. Dan kun je je laten steunen en voelen hoe fijn het voelt om je kwetsbaar op te stellen, hoe verbonden. Alleen ga je misschien sneller, maar samen is het leuker! En dat geldt voor ons hele leven. Je hoeft het allemaal niet alleen te doen.

Het vermogen tot afhankelijk- én onafhankelijkheid

Dit hangt natuurlijk niet alleen van je ouders af: andere invloeden en belangrijke mensen of relaties zijn ook belangrijk. Ook is het niet zwart-wit: je hebt bijvoorbeeld wel praktisch onafhankelijk leren zijn, maar niet emotioneel, of andersom. Uiteindelijk kom je uit bij een situatie waarin je heel goed voor jezelf kunt zorgen, op alle gebieden, waardoor je er ook écht voor een ander kunt zijn.
Heb je die ‘perfecte’ opvoeding (nog) niet gehad, dan kun je jezelf die alsnog geven. Verdiep je eens in de handleiding van je wasmachine, vraag iemand die iets heel goed kan het jou te leren, leer omgaan met je gevoelens door te praten met een psycholoog, ga een poosje alleen wonen of zoek het contact met anderen juist wat vaker op.
Je kunt je namelijk pas echt in vrijheid verbinden en je geliefde ondersteunen, als je eerst afhankelijk én onafhankelijk hebt leren zijn.

Wil je de volledige blogpost lezen? Ga dan naar www.stefanierondags.nl/onlinejournal