Ruimte is overal

“Wat kun je door je ziekte allemaal niet meer?” De interviewster vraagt het oprecht geïnteresseerd. Ze is niet de enige; doordat ik open ben over mijn parkinson, word ik er af en toe over geïnterviewd. Ook privé leidt mijn openheid er – gelukkig - toe dat mensen alles durven te vragen. In al die openheid valt me echter iets op. De vraag ‘Wat kun je allemaal niet meer?’, ook wel vermomd als ‘Waar heb je het meest last van?’ wordt vrijwel altijd gesteld door mensen die zelf geen chronische ziekte hebben. Mensen die gewend zijn alles te kunnen doen zonder daar bij na te denken en een aandoening als parkinson enkel zien als beperking, waardoor je steeds minder kunt. Iets wat ik heel goed begrijp, waarschijnlijk had ik vijf jaar geleden zelf ook zo gedacht.

Maar nu komt het bijzondere: door mijn parkinson – en vooral ook door yoga - ontdek ik steeds meer over de ruimte tússen de beperkingen. Ruimte is er namelijk altijd, overal. Alleen zijn wij gewend om ons uitsluitend te richten op de beperkingen in die ruimte. Denk aan een lege pagina met daarop een kleine stip. Op de vraag ‘Wat zie je hier?’ antwoordt bijna iedereen ‘Een stip.’ Onze aandacht gaat automatisch naar die kleine stip, niet naar de zee van ruimte eromheen.

Ooit was dit van levensbelang; als in de schier eindeloze savannevlakte aan de horizon een stip opdook, was de kans groot dat je met een hongerig roofdier te maken had. Goed om te weten: wegwezen! Het risico dat je tegenwoordig nog ten prooi valt aan een wild beest is aanzienlijk geslonken, maar toch is ons brein daar nog steeds op afgesteld. We blijven dus hardnekkig focussen op stippen en beperkingen en vinden de eindeloze ruimte zo vanzelfsprekend dat we hem niet opmerken.

Dankzij yoga leer ik die ruimte nu wél op te merken. Om me heen, maar ook in mezelf. Bij een vooroverbuiging bijvoorbeeld; dat kan een behoorlijke uitdaging zijn met een stijve (onder)rug of stijve benen, waardoor het nooit lukt om voorovergebogen je handen op de grond te brengen. Je ‘kunt iets niet vanwege een beperking’, denk je dan wellicht. Maar wie zegt dat je handen per se op de grond moeten komen? Misschien kom je tot je knieën. Dan adem je een keer diep in je buik, laat je uitademend een fractie spanning los en kom je misschien een millimeter verder. Dát – die millimeter - is ruimte. Zo is er vrijwel altijd ruimte te vinden (of te maken), ook in ingewikkeldere situaties.

Natuurlijk ben ik ook bang voor grote stippen aan de horizon. Niet meer goed kunnen communiceren bijvoorbeeld, dat lijkt mij heel erg. Maar ook om die stip heen is ruimte te vinden, want communiceren kan op zoveel meer manieren dan alleen met woorden. Een knuffel, een blik, een hand of alleen maar aanwezig zijn; allemaal ruimte.

Over de vraag ‘Wat kun je niet meer?’, moet ik dan ook vaak even nadenken. Er gaan zeker dingen moeizamer – roerbakken, haasten, twee dingen tegelijk doen, slapen en strakke deadlines halen bijvoorbeeld – maar de ruimte daar omheen is nog steeds oneindig veel weidser. De stippen worden de komende jaren ongetwijfeld steeds talrijker en groter, maar zolang er nog kleine gaatjes ruimte gloren, blijf ik me daarop focussen.