Twijfelen is oke

Vroeger was ik jaloers op mensen die heel stellig zijn in hun uitspraken, die je precies kunnen vertellen hoe de wereld in elkaar zit (en waar het dus misgaat), die geen moment twijfelen aan deze Waarheid en die je vaak ook nog het gevoel geven dat jij wel erg dom bent als je die Waarheid niet ziet.

Zelf zit ik anders in elkaar. Vaak kan ik me in meerdere kanten van een verhaal verplaatsen. Daardoor vind ik het soms moeilijk om stellige uitspraken te doen; ik zie de nuances en weet dat veel dingen niet zo zwart-wit zijn als ze lijken. Zelfs wetenschappelijk onderzoek is vaak afhankelijk van hoe je de resultaten interpreteert, en wordt ook net zo gemakkelijk weer ingehaald door onderzoek dat het tegendeel lijkt te bewijzen.

Neem bijvoorbeeld voedingsvoorschriften. Jarenlang ‘bleek uit onderzoek’ dat vet per definitie slecht voor je was, inmiddels een volledig achterhaald idee. Ooit was melk goed voor elk (o nee, toch niet; of misschien toch wel?). Kon je beter jam op je boterham doen dan pindakaas, vanwege de calorieën; tegenwoordig is pindakaas de gezonde keuze, al kun je die boterham beter helemaal niet meer eten (of toch?). En een glas wijn per dag was ‘goed voor je hart’, maar nu niet meer.

Ik schaamde me altijd een beetje. Dat ik nooit eens een stevige mening ventileerde, of regelmatig dacht ‘ik weet het niet’. Inmiddels zie ik het anders; ‘overtuigd twijfelaar’ staat er in mijn Twitter-bio. Mensen die precies weten wat wel waar is en wat niet, die wantrouw ik namelijk een beetje. Want wat is dat eigenlijk: ‘waar’? Wat voor mij waar is, is dat voor iemand anders misschien helemaal niet. En wat vandaag mijn waarheid is, kan door veranderende inzichten misschien morgen weer anders zijn.  

Ik kies bijvoorbeeld voor een vaccinatie, maar weet niet of ik daar misschien over tien jaar spijt van heb. Mensen die me bezweren dat het ‘100% veilig is’ wantrouw ik, want dat weet niemand. Maar ik wantrouw evengoed degenen die menen precies te weten welk ‘gif’ ik laat inspuiten en welke misère mij dat zeker gaat opleveren. Want ook dat weet (nog) helemaal niemand.

Zou dat niet mooi zijn? Dat we vaker tegenover elkaar durven toe te geven: ‘Ik weet het niet.’ Of anders op zijn minst durven te erkennen dat de ene waarheid de andere niet hoeft te zijn. Wat goed is voor mij, hoeft dat voor jou niet te zijn. Dat lijkt makkelijk, maar dat is het niet. Door alle prikkels en informatietsunami’s die de hele dag door over ons worden uitgestort, is het namelijk heel lastig om dat ijle, maar zuivere stemmetje diep van binnen nog te horen.

Vaak is het niet meer dan een subtiel gefluister dat gemakkelijk overstemd wordt door de waan van de dag. Als je dat subtiele geluid niet meer hoort, ben je het contact met jezelf kwijt. Dan doe je maar wat. Een niet ondenkbeeldig risico in een samenleving waarin je voor het ontbijt al meer informatie hebt verwerkt dan je grootouders in een jaar.

Tadaa: ook hier biedt yoga uitkomst. Het doel van yoga is uiteindelijk immers: thuiskomen in jezelf. Door de ‘wervelingen van de geest’ te beteugelen met houdingen en ademoefeningen, krijg je weer oor voor dat zuivere geluid, dat je feilloos kan vertellen wat voor jou het beste is. En lukt dat niet meteen, dan mag je best eens zeggen: ‘Ik weet het niet.’Vroeger was ik jaloers op mensen die heel stellig zijn in hun uitspraken, die je precies kunnen vertellen hoe de wereld in elkaar zit (en waar het dus misgaat), die geen moment twijfelen aan deze Waarheid en die je vaak ook nog het gevoel geven dat jij wel erg dom bent als je die Waarheid niet ziet.