Eindtoets

“Vandaag krijgen jullie de eindtoets van dit jaar mee naar huis.” De docente van de yogaopleiding begint een stapel papieren uit te delen. Vorig jaar schrok ik enorm van deze onverwachte wending; een tóets? Waar je dus fouten in kunt maken? Truus kwam meteen in actie en blèrde: ‘Ha, daar ga je vast helemaal niks van bakken!’ Even was ik nog misleid door het feit dat je de toets thuis mocht maken. Dat zou het vast makkelijker maken. Maar inmiddels weet ik dat de antwoorden op de meeste vragen van een yogatoets nergens terug te vinden zijn. Behalve in jezelf.

Ook de toets die we vandaag mee krijgen bevat dergelijke vragen. Ik geef toe: voor de opdracht ‘beschrijf het achtvoudige pad van Patanjali’ is het handig om gebruik te kunnen maken van onze syllabus. Maar daarin zal ik weinig informatie vinden die me kan helpen om antwoord te geven op vragen als: waar ligt jouw uitdaging bij het yogadocentschap? Of: wat betekent hatha yoga voor jou persoonlijk? De uitsmijter is de allerlaatste van de 43 toetsvragen: wie ben jij?

Zouden er werkelijk mensen zijn die deze vraag echt en waarachtig kunnen beantwoorden?, vraag ik me af. Natuurlijk, ik kan een omschrijving geven aan de hand van een aantal (soms) tegenstrijdige karaktertrekken die mij kenmerken: gedisciplineerd, maar soms ook gemakzuchtig, opgewekt, maar soms ook zwaarmoedig, sterk, maar soms ook onzeker, optimistisch, maar soms ook bang, intelligent, maar soms ook onnozel… Ik kan uitgaan van de verschillende rollen die ik vervul in mijn leven. Ik ben bijvoorbeeld: journalist, auteur, moeder, dochter, zus, echtgenote, vriendin, buurvrouw, persoon met parkinson…

Ik kan uitgaan van wat anderen in de loop van mijn leven tegen mij zeiden. ‘Jij bent zo onhandig!,’ zei mijn stiefmoeder. ‘Jij bent zo slim!’, zei mijn economiedocent. ‘Jij bent zo saai,’ zei het ene vriendinnetje. ‘Jij bent zo gevoelig,’ zei het andere vriendinnetje. ‘Je bent niet mooi,’ zei het ene vriendje. ‘Je bent zo wit,’ zei het andere. Ik kan uitgaan van de verhalen die ik over mijzelf vertel: dat ik ongelooflijk trots ben op mijn gezin, dat ik graag schrijf over wat mij bezighoudt, dat ik in het omgaan met mijn aandoening steeds de lichtpuntjes probeer te ontdekken, dat ik openheid en verbinding met anderen een heel belangrijke waarde vind, dat ik diep van binnen denk dat ik niet voldoe…

Zo kan ik talloze invalshoeken bedenken om een omschrijving van mezelf te geven, maar die zullen allemaal nooit volledig antwoord kunnen geven op de vraag: wie ben ik? Alleen al om de simpele reden dat woorden maar woorden zijn; ze zijn – zoals ik al eens eerder schreef - een weergave van iets dat niet altijd in woorden is te vatten. Natuurlijk probeer ik dat steeds weer, maar ik ontdek meer en meer de beperkingen van woorden. Ik weet inmiddels: hoe meer ik mezelf ontdek, hoe moeilijker dat in woorden is te vatten. Mijn antwoord op de laatste toetsvraag eindigt dan ook zo: ‘Het mooiste dat ik de afgelopen twee jaar over mezelf heb ontdekt, is dat ik veilig ben bij mezelf. Hoe dan ook. Dat is een ongelooflijke geruststelling, en misschien veelzeggender dan welke omschrijving ook.