Yogafilosofie uitgelegd: Moksha, de ultieme bevrijding

De filosofie die het fundament vormt van yoga kent zijn oorsprong in het Indiase hindoeïsme. In de vele geschriften, zoals de Yogasoetra’s van Pantajali en Srimad Bhagavatam, is de basis van deze eeuwenoude kennis uiteengezet. Een belangrijke en terugkerende term binnen die filosofie is moksha, oftewel de ultieme bevrijding. Maar wat wordt hier eigenlijk mee bedoeld?

Vrijheid van onwetendheid

Volgens de yogafilosofie heeft ieder mens het idee dat ze te maken hebben met beperkingen. Met moksha wordt de verlossing van dit idee bedoeld, het loslaten van de gedachte dat je niet vrij bent. Moksha is vrijheid van alle ideeën en overtuigingen die voortgekomen zijn uit onwetendheid, zoals ‘ik ben gebonden’, ‘ik ben onzeker’ en ‘ik ben nietig’.

Uiteindelijke levensdoel

De Veda’s, één van de oudste en heiligste hindoegeschriften, presenteren moksha als het uiteindelijke doel in het leven van ieder mens. Het is het ‘doel achter alle doelen’. Onbewust zoekt iedereen bevrijding van het gevoel van beperking. Dit is terug te zien in allerlei doelen die we nastreven, zoals reizen, een salarisverhoging of een gezinsuitbreiding. Het doel is altijd een gevoel van onbegrensdheid, maar het resultaat is slechts tijdelijk.

Werkelijke vrijheid

Als mens blijven we maar gericht op het verkrijgen van kortstondige geluksmomenten zolang we niet inzien dat we op zoek zijn naar totale vrijheid van beperking. Wanneer je werkelijke vrijheid wil krijgen, is de eerste stap om inzicht te krijgen in dit fundamentele menselijke probleem. De Indiase filosoof Swami Dayananda gaat hier uitgebreid op in in zijn boek ‘Inleiding tot Vendanta’. Daarbij is moksha anders dan andere doelen in het leven, omdat het een ‘reeds bereikt doel’ is. Vendata legt uit dat ieder individu al vrij is, de filosofie gaat ervan uit dat je al vol en compleet bent als mens en je niets kunt doen om vrij te worden.

Onwetendheid is echter het grote probleem, dus kennis is de oplossing en niet de handeling. Daarmee zijn alle spirituele activiteiten zoals meditatie en yoga niet nutteloos: ze kunnen namelijk je geest voorbereiden op de kennis dat je al vrij bent. En kennis is het enige middel voor moksha: het produceert niets, het verwijdert alleen de onwetendheid, het idee dat je beperkt bent.

Moksha yoga

Inmiddels bestaat er ook ‘Moksha yoga’. Deze yogastijl is uitgevonden in Canada, niet bepaald bekend als yogaland, maar heeft zich snel verspreid. Moksha yoga wordt uitgevoerd in duurzaam verantwoorde studio’s van 39,5 graden Celsius. Het verschil met Bikram yoga zit in de lesopbouw zelf. Moksha yoga heeft een repetoirerepertoire van 40 poses die in verschillende volgordes worden uitgevoerd. De yogalessen duren 90 minuten, maar leerlingen kunnen ook kiezen voor een versie van 60 of 75 minuten of een vinyasa flow les.